Jaarsymposium “Global Health – lokale implicaties van een verbonden wereld” wordt verplaatst naar 7 december

Het jaarsymposium “Global health – lokale implicaties van een verbonden wereld” wordt verplaatst. De nieuwe datum is: woensdag 7 december 2022 (was 2 september). Tijd: 13:30-16:30 uur. Locatie: Aristo meeting center, Utrecht Lunetten.

Jaarlijks verschijnt een NVBe-Preadvies, dat de basis vormt voor het jaarsymposium. Dit jaar is het thema “Global health – lokale implicaties van een verbonden wereld”. Het preadvies wordt geschreven door Martine de Vries (LUMC) en Rieke van der Graaf (UMC Utrecht). In het preadvies onderzoeken de auteurs aan de hand van drie voorbeelden welke implicaties een global health perspectief kan hebben voor de omgang met bio-ethische vragen. De voorbeelden zijn: internationale verdeling van vaccins, onze omgang met vluchtelingen, en duurzaamheid in de zorg. Het preadvies mondt uit in een inventarisatie van urgente vragen voor het maatschappelijke debat en voor nadere gedachtewisseling tussen professionals en beleidsmakers.

Programma

Tijdens het jaarsymposium presenteren de auteurs de belangrijkste opbrengsten van het Preadvies. Met in ieder geval korte reacties van (alfabetisch):

  • De Groene Zorg Alliantie (spreker n.t.b.). De Groene Zorg Alliantie vertegenwoordigt een groot aantal groene zorgprofessionals dat zich inzet voor verduurzaming van zorg. Doel is om vergroening van de zorg te katalyseren; binnen de medische wereld, samenleving en politiek.
  • Brigit Toebes, hoogleraar Gezondheidsrecht in Internationaal Perspectief; wetenschappelijk directeur van de Aletta Jacobs School of Public Health (Rijksuniversiteit Groningen); voorzitter Nederlandse Vereniging voor Gezondheidsrecht.
  • Marcel Verweij, hoogleraar filosofie, met een nadruk op ethiek van public health, waaronder de ethiek van vaccinatie (Wageningen University); (co-)Editor-in-Chief van het tijdschrift Public Health Ethics (Oxford University Press).

Wat waren de uitgangsvragen voor het Preadvies?

Moeten Nederlanders snel een booster krijgen of moeten we eerst zorgen dat de wereldbevolking zich heeft kunnen laten vaccineren? Moet je als arts in een vluchtelingkamp werken, als je daarmee niet alleen vluchtelingen helpt, maar ook een migratiesysteem in stand houdt waarin fundamentele mensenrechten worden geschonden die tot tal van gezondheidsproblemen leiden? Moeten we bereid zijn om standaardprincipes in de medische ethiek te herinterpreteren in het licht van duurzaamheid om de klimaatdoelstellingen te behalen? Ook als dat lokaal ten koste kan gaan van kwaliteit van de zorg?

Vragen als deze komen op als we vanuit het perspectief van global health naar de zorg kijken. Dat zijn we niet gewend. Nederland verhoogde weliswaar het aantal coronavaccins dat naar het buitenland gaat, maar de nadruk ligt vooralsnog op lokaal en de korte termijn: nationaal zo snel mogelijk terug naar ‘normaal’. We staan in onze omgang met vluchtelingen mensonterende omstandigheden toe die hun gezondheid op alle vlakken bedreigt, en vragen artsen vervolgens om vóór alles niet te schaden, goed te doen, de autonomie van patiënten te respecteren en rechtvaardig te handelen. Tot slot, medische tijdschriften trokken onlangs aan de noodbel. Klimaatverandering vormt een serieus volksgezondheidsrisico. Ondertussen wordt de ecologische voetafdruk van de zorg in Nederland groter en treffen de gevolgen van klimaatverandering vooral gebieden die in allerlei opzichten al substantieel slechter af zijn.

Lokaal is dit allemaal te begrijpen en tot op zekere hoogte misschien ook te rechtvaardigen. In elk geval vanuit normatieve kaders die ook vooral betrekking hebben op lokaal. Maar kunnen we ons dat nog veroorloven in een wereld waarin lokaal handelen zo verbonden is met mondiale gevolgen?

Oproep tot bijdragen aan Podium voor Bio-ethiek over ‘Bio-Ethische Uitdagingen voor de Economie in de 21ste Eeuw’

De redactie van het Podium voor Bio-ethiek nodigt u uit een bijdrage te schrijven voor ons themanummer over bio-ethische uitdagingen voor de economie in de 21ste eeuw.

In de ontwikkeling van het economisch denken is het begrip ‘waarde’ geleidelijk van morele, politieke en sociale connotaties ontdaan. Steeds meer is waarde gelijk komen te staan aan de prijs die betaald wordt op een markt, als uitkomst van schaarste en van individuele voorkeuren. Aldus verwierf economie zich de status van een exacte wetenschap waarin het gaat om wetmatigheden van vraag en aanbod, nationaal inkomen, groei en productiviteit. Ethiek is daarbij uit de economie als vakgebied verdwenen. Toch hebben ook economische verschijnselen en ingrepen, zoals globalisering, privatisering en marktwerking, verstrekkende gevolgen voor de samenleving.

Onder economen (zoals Kate Raworth met haar ‘donut model’) vinden we dan ook pleidooien voor het terughalen van ethiek in de economie. Waarbij niet alles meer draait om de wetmatigheden van de markt, maar veel meer om de waarden van mens en van natuur. Waarin toenemende sociale ongelijkheid, uitputting van hulpbronnen en verlies van biodiversiteit niet meer verschijnen als ‘externaliteiten’, maar als kernvragen voor ons huidige en toekomstige bestaan.

Wat kan de (bio)ethiek betekenen als inspiratiebron voor nieuwe vormen van economisch denken, waarmee we de uitdagingen aankunnen van de 21ste eeuw? Hoe kunnen we duurzame ontwikkelingsdoelen tot leidraad maken van economische ontwikkeling, met bestaanszekerheid en planetaire draagkracht als grenswaarden voor een menswaardig bestaan nu en in de toekomst? Hoe komen we tot een economie die individuen niet alleen aanspreekt als consument maar ook als burger en waarin bedrijven met hun verdienmodellen bijdragen aan sociale rechtvaardigheid en ecologische duurzaamheid? Het Podium voor Bio-ethiek staat open voor bijdragen waarin deze en aanverwante vragen centraal staan, voor een themanummer dat eind dit jaar verschijnt.

Het gaat om een zoektocht naar vormen van economische en maatschappelijke ordening die diepgaande veranderingen kunnen bewerkstelligen in de manieren waarop we ons voeden, zorg verlenen, natuurlijke hulpbronnen gebruiken en omgaan met de natuur. Mogelijke thema’s zijn: economische waardering van natuur, ecosysteemdiensten en diverse zorgpraktijken, de verhouding tussen publieke en private partijen in het aanpakken van duurzame ontwikkelingsdoelen, de ‘commons’ als beheersvorm van natuurlijke of technologische (hulp)bronnen, intergenerationele rechtvaardigheid, nieuwe vormen van burgerschap en gemeenschapskracht als grondslag voor economische activiteit, circulaire economie, nulgroei en consuminderen.

Uw bijdrage
Wilt u een bijdrage leveren aan het Podium voor Bio-ethiek over dit thema? Stuurt u dan uiterlijk 25 juli 2022 een voorstel in van maximaal 250 woorden naar de themaredactie:

Dirk Stemerding
Marieke Bak
Savriël Dillingh (gastredacteur)

Houdt u er wat betreft stijl en inhoud rekening mee dat het Podium door een breed publiek van geïnteresseerden wordt gelezen. De eerste versie (max. 1500 woorden) wordt verwacht op 3 oktober 2022. De deadline voor de definitieve versie is 7 november 2022. De themaredactie beslist of een artikel al dan niet wordt geplaatst.

Oproep tot bijdragen aan Podium voor Bio-ethiek over ‘Global Health – lokale implicaties van een verbonden wereld’

De coronacrisis heeft laten zien dat gezondheidszorg niet slechts een individuele, regionale of nationale zorg is maar samenhangt met de globale context. Niet alleen hield het virus geen rekening met nationale of andersoortige politiek gebaseerde grenzen, de opkomst van het virus heeft ons ook laten zien dat gezondheid samenhangt met onze relatie tot de natuur. Het virus kon waarschijnlijk gemakkelijker overspringen op de mens omdat we steeds meer in de wilde natuur interveniëren. Ons internationale reisgedrag deed vervolgens de rest.

De NVBe brengt binnenkort een preadvies uit over het thema Global Health – lokale implicaties van een verbonden wereld. De auteurs, Martine de Vries en Rieke van der Graaf, zullen tijdens het NVBe jaarsymposium op 2 september het preadvies presenteren. Zij gaan in op vragen als: Moeten Nederlanders snel een booster kunnen krijgen of moeten we er juist eerst voor zorgen dat de gehele wereldbevolking zich heeft kunnen laten vaccineren? Moet je als arts in een vluchtelingenkamp willen werken dat tegelijkertijd ook een migratiesysteem in stand houdt waarin fundamentele mensenrechten worden geschonden met tal van gezondheidsproblemen. Dragen onze zorgsystemen bij aan de ecologische voetafdruk en klimaatverandering en schaden ze daarmee indirect de gezondheid van mens, dier en milieu? Impliceert dat niet dat we grenzen moeten stellen aan de zorg? Vragen als deze komen op als wij vanuit het perspectief van Global Health naar de zorg kijken.

Naar aanleiding daarvan nodigt de NVBe u uit een bijdrage te schrijven voor het Podium voor Bio-ethiek over het thema ‘Global health – lokale implicaties van een verbonden wereld’.

In dit themanummer willen wij Global Health breder trekken dan alleen de medische context. Klimaatverandering, de biodiversiteitscrisis en milieuverontreiniging zijn globale bedreigingen die onze individuele en collectieve gezondheid bedreigen en daarom relevant in de context van Global Health. Collectieve versus individuele belangen en de gezondheidsbelangen van toekomstige generaties zijn o.i. relevante aspecten van Global Health. Wat betekenen duurzaamheids- en klimaatdoelstellingen voor de standaardprincipes in de medische ethiek? En andersom, hoe verhouden die principes zich tot de uitgangspunten in de natuur- en milieuethiek? Krijgen morele principes als weldoen, niet-schaden, respect voor autonomie, rechtvaardigheid en solidariteit in concrete morele situaties een andere betekenis vanuit het perspectief van Global Health? Welk handelingsperspectief ontstaat als we vanuit een Global Health ethisch perspectief naar specifieke voorbeelden kijken waarin het moreel gezien wringt? Belangrijk is dat uw bijdrage ook laat zien wat dit betekent voor ons concrete handelen in het hier en nu.

Uw bijdrage
Wilt u een bijdrage leveren aan het Podium voor Bio-ethiek over dit thema? Stuurt u dan uiterlijk maandag 13 juni, een voorstel in van maximaal 250 woorden naar de themaredactie:

Daan Horbach
Sjaak Swart
André Krom

Houdt u er wat betreft stijl en inhoud rekening mee dat het Podium door een breed publiek van geïnteresseerden wordt gelezen. De eerste versie wordt verwacht op 15 augustus. Potentiële auteurs krijgen onder embargo een conceptversie van het preadvies tijdig toegestuurd. De deadline voor volledige bijdragen (ca. 1500 woorden) is 19 september. De themaredactie beslist of een artikel al dan niet wordt geplaatst.

Het bestuur zoekt 2 enthousiaste bestuursleden

Het bestuur van de NVBe breidt uit en zoekt 2 enthousiaste bestuursleden, bij voorkeur op het gebied van de dierethiek en de milieu-ethiek.

Taken

  • Je denkt mee over:
    • thema’s voor de jaarlijkse Onderwijsmiddag en het Jaarsymposium
    • thema’s voor het NVBe Preadvies, dat de basis vormt voor het Jaarsymposium
    • thema’s voor de NVBe Jaarprijs (volgende editie in 2024)
    • hoe de activiteiten van de NVBe een zo breed mogelijk publiek kunnen bereiken
    • hoe de vereniging de leden zo goed mogelijk kan betrekken bij haar activiteiten
  • Je wordt geacht ieder jaar minimaal één van de activiteiten samen met 1 of 2 collega-bestuursleden te organiseren
  • Je neemt deel aan de volgende bijeenkomsten:
    • bestuursvergaderingen (ca. 1 x per 2 maanden)
    • gezamenlijke bijeenkomsten redactie Podium voor Bio-ethiek en bestuur (1 x per jaar)
    • de Algemene Ledenvergadering (1 x per jaar) (volgende bijeenkomst 13 mei a.s.)
    • het Jaarsymposium en de Onderwijsmiddag

Tijdsbesteding

  • 15-30 minuten per week (dat is gemiddeld, in aanloop naar de Onderwijsmiddag en het Jaarsymposium zal het mogelijk meer tijd kosten)

Wat bieden wij je?

  • Een enthousiast, collegiaal en gezellig team
  • Uitbreiding van je netwerk
  • Opdoen van ervaring in het besturen van een vereniging op het terrein van je interesse

Contact

  • Heb je een stevige achtergrond en een goed netwerk in de dierethiek en/of de milieu-ethiek en wil je bijdragen aan de activiteiten van de NVBe?
  • Of heb je andere bio-ethische expertise en wil je graag het NVBe-bestuur komen versterken?
  • Stuur dan een korte motivatie (max. 100 woorden) en/of je eventuele vragen naar André Krom (voorzitter NVBe) via: a.krom@lumc.nl. We plannen dan snel een kennismakingsgesprek in
  • Ter informatie: op 13 mei a.s. vergadert de Algemene Ledenvergadering (ALV). Indien mogelijk worden geschikte kandidaten al op 13 mei voorgedragen voor benoeming door de ALV

Teaser Podium voor Bio-ethiek: Hora Est! Tien jaar later

Het nieuwste Podium nummer, Hora Est! Tien jaar later, is verzonden naar de NVBe leden!

Tien jaar geleden, in 2011, besteedde de NVBe Nieuwsbrief in twee nummers uitgebreid aandacht aan de toenmalige stand van zaken in de Nederlandse bio-ethiek. De vragen die centraal stonden hadden betrekking op de identiteit van de bio-ethiek: welke deelgebieden er te onderscheiden waren, welke methodes er gebruikt werden, of er sprake was van verschillende stromingen, en hoe de toekomst eruit zag. Nu, tien jaar later, pakken we in dit themanummer graag de draad weer op met een nieuw overzicht van lopend promotieonderzoek op het gebied van de bio-ethiek, in Nederland zowel als Vlaanderen.

Als ‘teaser’ kunt u alvast meer lezen over twee van de kwesties die in dit nummer naar voren komen. Over drie maanden is de hele inhoud vrij toegankelijk op https://nvbe.nl. Direct het hele nummer lezen? Word lid!

Preadvies en Jaarsymposium 2022 gaan over Global Health

Jaarlijks verschijnt een NVBe-Preadvies, dat de basis vormt voor ons jaarsymposium. Dit jaar is het thema “Global Health – lokale implicaties van een verbonden wereld”. Het preadvies wordt geschreven door Martine de Vries (LUMC) en Rieke van der Graaf (UMC Utrecht). Hieronder lichten we alvast een tipje van de sluier op over de inhoud. De datum en tijd van het jaarsymposium volgen z.s.m.

Moeten Nederlanders snel een booster krijgen of moeten we eerst zorgen dat de wereldbevolking zich heeft kunnen laten vaccineren? Moet je als arts in een vluchtelingkamp werken, als je daarmee niet alleen vluchtelingen helpt, maar ook een migratiesysteem in stand houdt waarin fundamentele mensenrechten worden geschonden die tot tal van gezondheidsproblemen leiden? Moeten we bereid zijn om standaardprincipes in de medische ethiek te herinterpreteren in het licht van duurzaamheid om de klimaatdoelstellingen te behalen? Ook als dat lokaal ten koste kan gaan van kwaliteit van de zorg?

Vragen als deze komen op als we vanuit het perspectief van Global Health naar de zorg kijken. Dat zijn we niet gewend. Nederland verhoogt weliswaar het aantal coronavaccins dat naar het buitenland gaat, maar de nadruk ligt vooralsnog op lokaal en de korte termijn: nationaal zo snel mogelijk terug naar ‘normaal’. We staan in onze omgang met vluchtelingen mensonterende omstandigheden toe die hun gezondheid op alle vlakken bedreigt, en vragen artsen vervolgens om vóór alles niet te schaden, goed te doen, de autonomie van patiënten te respecteren en rechtvaardig te handelen. Tot slot, medische tijdschriften trokken onlangs aan de noodbel. Klimaatverandering vormt een serieus volksgezondheidsrisico. Ondertussen wordt de ecologische voetafdruk van de zorg in Nederland groter en treffen de gevolgen van klimaatverandering vooral gebieden die in allerlei opzichten al substantieel slechter af zijn.

Lokaal is dit allemaal te begrijpen en tot op zekere hoogte misschien ook te rechtvaardigen. In elk geval vanuit normatieve kaders die ook vooral betrekking hebben op lokaal. Maar kunnen we ons dat nog veroorloven in een wereld waarin lokaal handelen zo verbonden is met mondiale gevolgen?

In het preadvies wordt aan de hand van bovenstaande voorbeelden op hoofdlijnen onderzocht hoe lokaal en mondiaal in deze praktijken met elkaar verbonden zijn, welke morele vragen en spanningen daarbij opkomen en welke implicaties een global health perspectief kan hebben voor de omgang met die morele vragen. Het preadvies mondt uit in een inventarisatie van urgente vragen voor het maatschappelijke debat en voor nadere gedachtewisseling tussen professionals (artsen, andere betrokken hulpverleners, ethici) en beleidsmakers.

Onderwijsmiddag 2021: de rol van kunst in ethiekonderwijs

Op 5 november j.l. vond in Utrecht weer de jaarlijkse NVBe-onderwijsmiddag plaats. De middag stond deze keer in het teken van de rol van kunst in ethiekonderwijs binnen verschillende disciplines. Op welke manier worden kunstuitingen gebruikt in ethiekonderwijs? Wat denkt men daarmee te bereiken? Wat willen we onze studenten of cursisten meegeven, en hoe kunnen we dat doen? Het doel was om geïnspireerd naar huis te gaan, voorzien van praktische ideeën voor eigen onderwijs.

Hieronder vindt u een korte beschrijving van de bijdragen en kunt u doorklikken naar de dia’s van de presentaties:

  • Megan Milota (UU) nam de aanwezigen mee in haar ervaringen met “narrative medicine” in het medisch onderwijs, waarbij studenten leren denken met en over verhalen.
  • Rob Houtepen (UM) focuste op hermeneutiek en kraakte enkele kritische noten over kunst en ethiek in het medisch onderwijs, wat aanleiding gaf tot een boeiende discussie met de zaal.
  • Maaike Haan (Radboudumc) ging aan de hand van afbeeldingen uit de graphic novel “Naasten” met de deelnemers in gesprek over haar onderzoek naar mantelzorg.
  • Jossette Jacobs (WUR) liet de deelnemers aan de hand van uiteenlopende afbeeldingen kennismaken met Visual Thinking Strategies (VTS), een leermethode die als doel heeft om vaardigheden als waarnemen, kritisch denken en (visuele) geletterdheid te verbeteren.

Jaarsymposium 2021: het gebruik van kunstmatige intelligentie voor morele oordeelsvorming

Voor het jaarsymposium 2021 van 11 juni j.l. schreef Katleen Gabriels het Preadvies Siri, wat adviseer jij? Over het gebruik van kunstmatige intelligentie voor morele oordeelsvorming. NVBe-leden kregen het advies reeds thuisgestuurd. Nu is het preadvies ook digitaal beschikbaar (klik hier).

Sprekers op het jaarsymposium waren:

Presentatie preadvies  
Katleen Gabriels, universitair docent techniekfilosofie en -ethiek; opleidingsdirecteur bacheloropleiding Digital Society (Universiteit Maastricht)
“Siri, wat adviseer jij? AI en morele oordeelsvorming”

Coreferaat
Marianne Boenink, hoogleraar Ethiek van de gezondheidszorg, met als focusethiek van nieuwe medische technologie (Radboudumc, Nijmegen)
“Automatiseren van morele oordeelsvorming: Be careful what you wish for”

Panel ethiek en beleid
Frans Brom, Directeur/secretaris Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid; Linda Kool, Themacoördinator Digitale Samenleving, Rathenau Instituut; Marianne Boenink; Katleen Gabriels

NVBe Jaarprijs 2021      
Uitreiking door Inez de Beaufort, emeritus hoogleraar medische ethiek, juryvoorzitter

Govert den Hartogh wint de NVBe-Jaarprijs 2021

Op 11 juni j.l. werd de NVBe-Jaarprijs 2021 uitgereikt. Een onafhankelijke jury koos uit alle inzendingen de 3 beste ethiekpublicaties over onze omgang met de coronapandemie.

De NVBe-Jaarprijs werd financieel mede mogelijk gemaakt door de Stichting tot Bevordering van de Beoefening van de Klinisch-Medische Ethiek. De winnaars ontvangen naast een certificaat respectievelijk 450, 200 en 100 euro aan boekenbonnen.

Jury

De jury bestond uit Inez de Beaufort (emeritus hoogleraar Gezondheidsethiek; Erasmus MC; juryvoorzitter), Marjan Slob (filosoof, essayist, schrijft voor de Volkskrant) en Joost van Herten (Sr. Beleidsmedewerker/dierenarts bij de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde; bestuurslid van de NVBe). Het juryrapport vindt u hier.

Bewondering voor draaiboek ‘Code zwart’

Twee winnende publicaties reflecteren kritisch op het draaiboek “Triage op basis van niet-medische overwegingen voor IC-opname ten tijde van Fase 3 stap C in de COVID-19 pandemie” (draaiboek ‘Code zwart’). Hoewel het draaiboek zelf niet in de prijzen viel, prees de jury de opstellers van het draaiboek nadrukkelijk:

‘We willen als jury onze grote bewondering uitspreken voor de prestatie en de wijze waarop [het draaiboek] tot stand gekomen is. Mensen uit verschillende disciplines bij elkaar krijgen, op één lijn krijgen, het is allemaal heel belangrijk geweest voor de discussie. Je hoeft het er niet mee eens te zijn, maar om het er niet mee eens te kunnen zijn, moet het er natuurlijk wel zijn, dus onze hulde daarvoor’.

U vindt het draaiboek hier.

Prijsuitreiking bekijken?

Hieronder kunt u de uitreiking van de NVBe-jaarprijs bekijken. Met naast lovende woorden van de jury, ook een korte inhoudelijke reactie van Govert den Hartogh, Rutger Claassen en Fleur Jongepier.

De redactie presenteert u: Nieuw design van Podium!

Aanleiding om de vormgeving van het Podium eens goed tegen het licht te houden waren opmerkingen van lezers dat de digitale versie door het gebruik van kolommen lastig te lezen was. Daar zijn wij aan tegemoetgekomen met een nieuwe opmaak. Maar ook hebben we de gelegenheid aangegrepen om het Podium een meer eigentijds en fris aanzien te geven. De enthousiaste en creatieve ondersteuning door Ger Palmboom, die al vele jaren de opmaak voor zijn rekening neemt, is daarbij van onschatbare waarde geweest!