De redactie van het Podium voor Bio-ethiek nodigt u om uit een bijdrage te schrijven voor ons themanummer over Strafrecht, wetenschap en technologie: ethiek van de forensische wetenschappen.
Lucia de B, de Schiedammer Parkmoord en de Deventer moordzaak zijn drie geruchtmakende voorbeelden van gerechtelijke dwalingen in Nederland. De strafrechtketen is complex en staat onder grote druk. Als er fouten worden gemaakt, of betrokkenen in de keten onzorgvuldig of onrechtmatig handelen, kan dit ertoe leiden dat mensen die onschuldig zijn toch gestraft worden, of juist mensen die schuldig zijn hun straf ontlopen.
Forensisch wetenschappers spelen een cruciale rol in de strafrechtketen. Met hun sporenonderzoek proberen zij te ontrafelen wat er daadwerkelijk is gebeurd op een plaats delict. Maar sporen behoeven interpretatie en niet ieder spoor – zoals gevonden DNA – stamt daadwerkelijk van de verdachte af. Dat vraagt om zorgvuldig en integer handelen onder soms moeilijke omstandigheden. Daarmee rust een zware verantwoordelijkheid op de schouders van forensische wetenschappers. Tegen deze achtergrond stelde het Nederlands Register voor Gerechtelijk Deskundigen recentelijk een Code of Conduct op die forensisch wetenschappers in hun werk moet ondersteunen.
Met de ontwikkeling van de forensische wetenschappen komen bovendien voortdurend nieuwe technische mogelijkheden beschikbaar. Wanneer is een technologie geschikt om een rol te spelen in het strafproces? En willen we als maatschappij wel gebruik maken van alle mogelijkheden? In de Verenigde Staten en Hong Kong wordt in het strafrechtelijk onderzoek sinds kort ook DNA-fenotypering ingezet. Deze technologie stelt onderzoekers in staat om een ‘gezicht’ te geven aan onbekende verdachten. Maar DNA vertelt ons niets over iemands haar, lippen, laat staan kleding, terwijl die in de gemaakte beelden wel worden meegenomen. Zo’n technologie kan daarmee gemakkelijk bijdragen aan stereotypering en discriminatie. Tegelijkertijd zijn goede opsporingsmogelijkheden van immens belang voor een rechtvaardige en veilige samenleving. Moeten we dus niet juist al deze mogelijkheden ten volle willen benutten?
Vanuit de bio-ethiek is er in Nederland weinig aandacht voor de forensische wetenschappen en voor het gebruik van wetenschap en technologie in het strafrecht meer in het algemeen. Wilt u een bijdrage leveren aan het Podium voor Bio-ethiek over dit thema? Stuurt u dan uiterlijk 10 november een voorstel in van maximaal 250 woorden naar de themaredactie.
Dirk Stemerding
Virgil Rerimassie
Houdt u er wat betreft stijl en inhoud rekening mee dat het Podium door een breed publiek van geïnteresseerden wordt gelezen. De eerste versie (max. 1500 woorden) wordt verwacht op 20 december 2023. De deadline voor de definitieve versie is 22 januari 2024. De themaredactie beslist of een artikel al dan niet wordt geplaatst.