Onderwijsmiddag

This content has been archived. It may no longer be relevant

Archief voorgaande edities:

Onderwijsmiddag 2019: “Onderwijs over Wetenschappelijke Integriteit”

Op 12 november 2019 organiseerde de Nederlandse Vereniging voor Bio-ethiek (NVBe) haar jaarlijkse onderwijsmiddag; een inspiratiemiddag voor docenten van (bio-)ethiek onderwijs aan niet-filosofen. Dit jaar was het thema van de onderwijsmiddag: onderwijs over wetenschappelijke integriteit.
 
4 inspirerende sprekers lieten op een interactieve manier zien hoe zij hun onderwijs over wetenschappelijke integriteit vorm geven en vertelden waarom ze dat op die manier doen:
 
Dr. Luca Consoli van de Radboud Universiteit Nijmegen
https://www.ru.nl/personen/consoli-l/
Dr. Els Maeckelberghe van het UMCG
https://www.rug.nl/staff/e.l.m.maeckelberghe/ 
– Drs. Giulia Inguaggiato van het Amsterdam UMC, locatie VUmc
https://research.vumc.nl/en/persons/giulia-inguaggiato
Dr. Mariette van den Hoven van de Universiteit Utrecht
https://www.uu.nl/medewerkers/MAvandenHoven/Profiel
 
Er kwamen verschillende werkvormen aan bod en er was volop ruimte om met elkaar in discussie te gaan over verschillende invullingen van wetenschappelijke integriteitsonderwijs, zowel tijdens de bijeenkomst als tijdens de borrel na afloop.
 
Locatie: Het Huis Utrecht

 

Onderwijsmiddag 2017: “De rol van theorie in ethiekonderwijs”

De onderwijsmiddag 2017 stond in het teken van de rol van ethische theorieën in ethiekonderwijs binnen verschillende disciplines. Centrale vragen waren: In hoeverre wordt theorie gebruikt om ethiekonderwijs te doceren? Wat zijn de leerdoelen van het ethiekonderwijs? Wat willen we studenten meegeven? En wat is de rol van theorie hierin?

Sprekers uit verschillende disciplines (gezondheidszorg, dier en milieu) met een eigen visie op ethiekonderwijs kwamen aan het woord.

Sprekers waren:
Mariëlle Diepeveen is docent en onderzoeker medische ethiek bij VUmc (afdeling Metamedica). Zij doet promotieonderzoek naar het ethiekonderwijs binnen de geneeskundeopleiding.

Gilbert Leistra is docent-onderzoeker aan Hogeschool Van Hall Larenstein. In zijn onderwijs maakt hij gebruik van praktisch filosofische handvatten om studenten te laten reflecteren op hun toekomstige beroepspraktijk.

Jos Kole is universitair docent ‘Beroepsethiek in de gezondheidszorg’ bij het Radboudumc (afd. IQ healthcare). Hij heeft zich gespecialiseerd in beroepsethisch onderwijs en onderzoek, en publiceert daar geregeld over. Zie www.joskole.nl

Locatie: Academiegebouw, Universiteit Utrecht

Onderwijsmiddag 2016: “Levensbeschouwelijke en culturele diversiteit in ethiekonderwijs aan Hogescholen en UMC’s”

Nederland kent een pluriforme maatschappij. Van (zorg)professionals wordt verwacht dat zij aandacht hebben voor diversiteit en daar adequaat mee om weten te gaan. Toch is dit niet eenvoudig. Allerlei ethische dilemma’s dringen zich op. Bijvoorbeeld bij beslissingen rond het levenseinde, maar ook in de meer dagelijkse praktijk kan het werken met mensen met andere gebruiken, waarden en overtuigingen professionals voor vragen of problemen stellen. Op welke manier kunnen we onze studenten, de toekomstige professionals, het beste voorbereiden op het omgaan met levensbeschouwelijke en culturele diversiteit? Welke ethische vragen en dilemma’s komen zij zoal tegen en hoe kunnen we daar aandacht aan geven in ethiekonderwijs, zonder dat de nadruk op verschillen tussen mensen leidt tot generalisering en wellicht zelfs stigmatisering?

Een viertal sprekers nam de aanwezigen mee in het onderwerp levensbeschouwelijke en culturele diversiteit in ethiekonderwijs aan hogescholen en UMC’s. Door middel van aansprekende voorbeelden lieten zij zien hoe studenten op hogescholen en UMC’s worden voorbereid op hun toekomstige rol en in het leren omgaan met de bijbehorende ethische dilemma’s.

Sprekers:

Suzanne van de Vathorst (Docent en Onderzoeker Medische Ethiek, ErasmusMC en AMC)

Maaike Muntinga (Docent en Onderzoeker Diversiteit in Gezondheidszorg, VU medisch centrum)

Roukayya Oueslati (Docent en Onderzoeker Islam en Medische Ethiek, Universiteit Leiden)

Ad Beckeringh (Docent Ethiek HBO-V, Hogeschool Rotterdam)

Datum: 11 oktober 2016

Locatie: Sweelinckzaal, Universiteit Utrecht

Onderwijsmiddag 2015: “Nieuwe vormen van ethiekonderwijs voor bèta’s en gamma’s”

Maatschappelijk verantwoord innoveren is de nieuwe trend in Europa. Door het publiek actief te betrekken bij technisch-wetenschappelijke ontwikkelingen hoopt men een breed sociaal draagvlak voor innovaties te creëren. Van aankomende onderzoekers wordt daarom verwacht dat zij in staat zijn om in een open dialoog met gewone burgers de hieraan verbonden ethische dilemma’s te doorlichten en bestaande zorgen afdoende te beantwoorden. Het ethiekonderwijs moet bèta- en gamma-studenten de nodige bagage meegeven om hen op deze toekomstige rol voor te bereiden. Maar hoe doe je dat precies?

Momenteel wordt er volop geëxperimenteerd met nieuwe didactische technieken die de morele reflectie van scholieren en studenten over opkomende technologieën proberen te stimuleren zoals het gebruik van  film- en videofragmenten, toekomstscenario’s, analyse van metaforen en frame reflection.

Een viertal sprekers liet met aansprekende voorbeelden zien hoe middelbare scholieren in de biologieles, aankomende synthetische biologen en aspirant-communicatiewetenschappers kunnen worden voorbereid op hun toekomstige rol in de ethische dialoog met de samenleving.

Sprekers:

Marie-Christine Knippels (Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht) ‘Een dialoog in de klas over dilemma’s rondom genetica’ Presentatie (PDF)

Frank Kupper (Athena Instituut, Vrije Universiteit) ‘Ontdek wat je vindt in het Frame Reflection Lab’ Presentatie (PDF)

Wieke Betten (Athena Instituut, Vrije Universiteit) ‘Het stimuleren van de morele reflectie bij toekomstige synthetische biologen’ Presentatie (PDF)

Annemarie van Paassen (Kennis, Technologie & Innovatie, Wageningen Universiteit) ‘Hoe bereiden we communicatiewetenschappers-in-spe voor op de ethische discussie over synthetische biologie?’ Presentatie (PPT)

Datum: 17 november

Locatie: Academiegebouw, Universiteit Utrecht

Onderwijsmiddag 2014: “Nieuwe didactische werkvormen in het ethiekonderwijs aan niet-filosofen”

Datum: 18 november 2014. Tijd: 13.30u – 17.00u

Locatie: Belle van Zuylenzaal, Academiegebouw Utrecht. Domplein 29, 3512 JE Utrecht – Klik hier voor een routebeschrijving naar het Academiegebouw.

Thema: Nieuwe didactische inzichten leiden tot nieuwe werkvormen. Dat geldt uiteraard ook in het ethiekonderwijs. Om de nieuwigheid op waarde te schatten, moeten we ons – opnieuw – afvragen wat we willen dat studenten leren. Wat moeten niet-ethici van ethiek weten? Gaat het bijvoorbeeld om het stimuleren van reflectie of om het aanleren van professioneel gedrag? Wat dragen de nieuwe werkvormen ertoe bij? Waarom zijn zij beter geschikt dan de oude? Wat is precies de functie van ethische theorieën en/of van inleefsessies, casus, film e.d. bij het bereiken van de doelstellingen van ons onderwijs?

Opzet: De middag was een combinatie van een interactief workshop-gedeelte en korte lezingen over de achtergronden en doelstellingen van ethiekonderwijs.

  1. Begonnen werd met interactieve workshops over de verschillende nieuwe werkvormen. Hier ging het om het ervaren van nieuwe werkvormen en om het gesprek over de vraag wat we willen dat studenten leren. Wat dragen deze nieuwe werkvormen daaraan bij? Waarom zijn ze beter geschikt dan andere werkvormen?
  • Katrien Cornette (UZ Leuven) is de coördinator van sTimul (www.stimul.be), een zorgethisch lab in Lubbeek (Leuven). Op deze simulatieafdeling worden verschillende inleefsessies aangeboden waarin studenten als zorgontvanger of zorggever aan de slag gaan. Zij introduceerde de verschillende werkvormen aan de hand van casus uit de praktijk van het zorgethisch lab, en ging in gesprek met het publiek over de ervaringen. Presentatie (PDF)
  • Els Maeckelberghe (UMCG) maakte de film, ‘Integrity Factor’, voor integriteitsonderwijs aan (medisch) studenten. ‘Integrity Factor’ is een interactieve film die elke onderzoeker uitdaagt zichzelf vragen te stellen, beslissingen te nemen en de gevolgen ervan onder ogen te zien. Zij toonde delen van de film en nodigde aanwezigen uit keuzes te maken. Gemaakte keuzes bepalen hoe het verhaal verdergaat. Vervolgens ging Els Maeckelberghe in gesprek met aanwezigen over de vraag  wat studenten ervan leren en wat deze specifieke werkvorm daaraan bijdraagt. Presentatie (PDF)

We vervolgden met korte lezingen over de achtergronden / doelstellingen van ethiekonderwijs.

De spreeksters behandelden wat zij vinden dat niet-ethici over ethiek zouden moeten weten: gaat het om het stimuleren van reflectie of aanleren van wat het goede is? Verder over de vraag hoe je dat bereikt en wat de functie is van nieuwe didactische werkvormen.

  • Mariëtte van den Hoven is universitair docent aan het Ethiek Instituut aan de Universiteit Utrecht. Ze is o.a. coördinator van het onderwijs aan niet-filosofie studenten en heeft een tweejarig project binnen de Universiteit dat zich richt op het verbeteren van ethiekonderwijs. Als je arts wilt worden, wil je geen filosoof worden en wie een beta-opleiding kiest, lijkt soms een andere leerstijl te hebben dan een typische geesteswetenschapper. Maakt dit, als het waar is, verschil voor de manier waarop je ethiek doceert aan scheikundestudenten, diergeneeskundigen, biologen, verpleegkundestudenten en ga zo maar door? Wat zijn ‘basis-ingrediënten’ en wat is optioneel in ethiek-educatie? Hier richtte de presentatie zich.  Presentatie (PDF)
  • Margreet van der Cingel werkt als hogeschool hoofddocent en senior onderzoeker Persoonsgerichte zorg voor ouderen bij de opleiding Verpleegkunde en het lectoraat Innoveren in de ouderenzorg van de Hogeschool Windesheim in Zwolle. Zij is nauw betrokken bij curriculumontwikkeling en werkt mee aan het ontwerpen van het landelijk opleidingsprofiel bachelor2020 verpleegkunde. Vanuit die rollen reflecteerde zij op hoe je studenten bijbrengt wat een goede verpleegkundige is en vertellen over haar ervaringen in het hoger beroepsonderwijs. Presentatie (PDF)

III.   Daarna gingen we in gesprek met sprekers en publiek over bovenstaande vragen.

  • Gespreksleiders: Anke Oerlemans en Lieke van der Scheer.

Datum: 18 november

Locatie: Academiegebouw, Universiteit Utrecht

 

Onderwijsmiddag 2013: “Academische vorming en ethiekonderwijs”

Met:

Arko Oderwald: Geneeskunde en Literatuur

Menno de Bree: Reflectie, wat waarom en hoe?

Rob Houtepen: Discussie-gestuurd onderwijs en het concept ‘habitus’.

Één reactie op “Onderwijsmiddag”

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *