De redactie van het Podium voor Bio-ethiek nodigt u uit een bijdrage te schrijven voor ons themanummer over Technologie en menselijke relaties (nr. 4, 2024)
Technologie is niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven, en oefent steeds meer invloed uit op menselijke (zorg)relaties. Een voorbeeld is de welbekende datingapp Tinder. Technologie speelt hierbij een rol als bemiddelaar in het tot stand komen van interactie tussen mensen. De datingapp Breeze gaat zelfs een stapje verder en toont hoe technologie ook de context en voorwaarden voor interactie kan bepalen door een fysieke date te verplichten als er een match is. Indien hiervan wordt afgezien kan iemand worden verwijderd van de applicatie.
Naast de datingapps zijn er applicaties waarbij technologie aspecten van het menselijke doen en laten nabootst of zelfs overneemt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de ‘chatbot’ Replika en gezelschapsrobots, of ‘humanoïde robots’, Pepper en Harmony, welke het mogelijk maken om een ‘vriendschap’ te sluiten met een door artificiële intelligentie (AI) gecreëerd ‘persoon’. Of zorgrobot Zora, die ingezet wordt in verpleeghuizen om mensen meer ‘persoonlijke’ aandacht te geven en hen te stimuleren mee te doen aan activiteiten. Applicaties die hieraan raken maar waarvan het gebruik nog in de kinderschoenen staat zijn You, Only Virtual en HereAfter AI, welke onder de noemer ‘grieftech’ vallen. Deze technologieën claimen interpersoonlijke relaties de dood te laten ontstijgen en bieden de mogelijkheid om te ‘praten’ met overleden personen, die hier bij leven consent voor hebben gegeven. Eerdere tekstberichten, audio-opnames en video’s met een overleden persoon worden geüpload, waarna AI die persoon nabootst en het mogelijk maakt hier via een virtuele avatar mee te chatten. Via mobile health of telehealth doen verschillende technologieën en zorgapps hun intrede, die de manier waarop de relatie tussen zorgverlener en patiënt tot stand komt en wordt vormgegeven verandert. Ook de toename van AI als ondersteuning van de zorgverlener kan de verhouding tussen zorgverleners en patiënten beïnvloeden.
Kortom, technologie verandert en bepaalt de manier waarop mensen relaties met elkaar aangaan en is in staat om te opereren ‘zoals wij’, bijvoorbeeld door een artificiële vriend te creëren, aspecten van medische beroepen te vervangen of overleden personen digitaal ‘in leven te houden’. Is het mogelijk om een relatie aan te gaan met een chatbot, zorgrobot of avatar? Welke invloed heeft dit soort technologie op het aangaan van menselijke relaties? Hoe beïnvloedt dit ons denken over vriendschap, romantiek, seksualiteit, goede zorg, sterfelijkheid en rouw, en is dat wenselijk? Leveren tech-bedrijven een oplossing voor de schaarste van personeel in de zorg of verliezen we hierdoor iets dat de mens juist uniek maakt? Wat voor invloed hebben deze technologieën op de arts-patiëntrelatie? En wat is de betekenis van ‘vertrouwen’ in een technologische zorgrelatie?
Naast het persoonlijke aspect roepen deze ontwikkelingen ook vragen op over de rol die tech-bedrijven spelen in het ontstaan van menselijke interacties. In hoeverre zijn zij bepalend voor de manier waarop interacties worden aangegaan? En wat als de voorwaarden die deze bedrijven stellen om interactie aan te gaan met anderen doorsijpelen in ons alledaagse gedrag in de maatschappij? Zijn het in dat geval dan de tech-bedrijven die hierdoor indirect sturen hoe mensen met elkaar omgaan?
Kortom, genoeg om over na te denken. Dat de mens, ongeacht of hij het wil of niet, omringd wordt door technologie die op verschillende manieren ingrijpt op menselijke relaties is duidelijk, maar wat de invloed hiervan is op interpersoonlijk contact willen wij nader uitzoeken in dit themanummer. De redactie van Podium voor Bio-ethiek nodigt u daarom uit om een bijdrage te schrijven over het thema ‘technologie en menselijke relaties’.
Wilt u een bijdrage leveren? Stuur dan uiterlijk maandag 12 augustus een voorstel in van maximaal 250 woorden. Houdt er wat betreft stijl en inhoud rekening mee dat het Podium door een breed publiek van geïnteresseerden wordt gelezen. De eerste versie (max. 1500 woorden) wordt verwacht op 15 september. De deadline voor de definitieve versie is 21 november. De themaredactie beslist of een artikel al dan niet wordt geplaatst.
U kunt het voorstel mailen naar: themaredactie@nvbe.nl
Savannah van Kuppenveld, Sophie Overbeek, Myrthe van de Pavert en Isabelle Pirson